Bezczynność, przewlekłość, opieszałość, czyli...kiedy urząd „milczy”

Szczegóły

Kategoria: Porady Prawne

Opublikowano: wtorek, 04, marzec 2014 00:00

Jarosław Dolny

Odsłony: 4346

Jedną z podstawowych zasad postępowania administracyjnego jest zasada szybkości załatwiania spraw. Organy administracji publicznej, zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego ( tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku, poz. 267), powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się najprostszymi środkami.

Co do zasady, sprawy powinny zostać załatwione bez zbędnej zwłoki. Dotyczy to zwłaszcza spraw, które nie wymagają przeprowadzenia dodatkowego postępowania dowodowego. Chodzi o sytuacje, kiedy organ dysponuje z urzędu potrzebnymi dowodami lub wnioskodawca załączył do wniosku wystarczające do załatwienia sprawy dokumenty. Termin „bez zbędnej zwłoki” nie został zdefiniowany w w/w ustawie, ale należy przyjąć, że oznacza załatwienie sprawy w możliwie najszybszym terminie, „jak szybko się da”, nawet tego samego dnia, jeśli to możliwe. Przykładem będzie postępowanie w sprawie statusu bezrobotnego. Osoba w trakcie rejestracji w urzędzie pracy przedstawia wymagane dokumenty, w tym świadectwa pracy. Jeśli przedstawione materiały są kompletne, urzędnik może załatwić sprawę (wydać decyzję) w trakcie tej wizyty.

Jeżeli załatwienie sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, (np. trzeba uzyskać nowe dowody, znajdujące się w innych urzędach), to sprawa powinna być załatwiona, nie później niż w ciągu miesiąca. W przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej, ustawodawca przewidział nieco dłuższy termin, tj. dwumiesięczny. Natomiast dla postępowania odwoławczego ustalono ogólnie termin miesięczny. Nie jest to wyczerpujące wyliczenie, gdyż przepisy szczególne mogą określać również inne terminy prowadzenia postępowania.

Określone powyżej terminy, nie mają charakteru bezwzględnego. Istnieje możliwość przedłużenia postępowania, jednakże wymaga to spełnienia pewnych warunków. Po pierwsze, przekroczenie terminu powinno być uzasadnione, np. organ wysłał do innego organu zapytanie i mimo monitu, nie uzyskał jeszcze odpowiedzi. Po drugie, organ powinien zawiadomić strony o przekroczeniu terminu, podać przyczynę opóźnienia i wyznaczyć nowy termin. Jednakże zdarzają się przypadki, kiedy postępowanie, mimo upływu terminu, nie zostało zakończone i nie nastąpiło wyznaczenie nowego terminu albo miało miejsce takie wyznaczenie, ale uważamy, że termin jest zbyt odległy.

Przedstawione okoliczności możemy podzielić na dwie grupy, tj. na stan bezczynności – upływ terminu, brak zawiadomienia, brak czynności procesowych oraz stan przewlekłości – nieefektywne postępowanie, np. organ gromadzi niepotrzebne dowody. Obie sytuacje nazywane są niekiedy opieszałością w załatwieniu sprawy. Różnicę między tymi grupami oddają wyraźnie dwa wybrane orzeczenia sądowe. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 24 października 2013 r., II SAB/Op 59/13, wskazano, iż: „Stan "bezczynności" organu ma miejsce wówczas, gdy dochodzi do przekroczenia terminu załatwienia sprawy. Natomiast "przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ" zachodzi w przypadku, gdy organ podejmuje skuteczne działania na podstawie przepisów k.p.a., dzięki którym nie wydaje rozstrzygnięcia w terminie przewidzianym w art. 35 § 1 k.p.a. Przewlekłość ma zatem miejsce, gdy organ prowadzi postępowanie w sposób nieefektywny, poprzez wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu, lub czynności pozornych, zbędnych, powodujących, że formalnie nie jest bezczynny.” Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 listopada 2013 r. I SAB/Wa 507/13: „Pojęcie "przewlekłość postępowania" obejmuje opieszałe, niesprawne i nieskuteczne działanie organu, w sytuacji gdy sprawa mogła być załatwiona w terminie krótszym, jak również nieuzasadnione przedłużanie terminu załatwienia sprawy.”

Obywatel nie jest bezbronny wobec opisanych wyżej sytuacji. Na bezczynność lub przewlekłość, przysługuje mu prawo wniesienia zażalenia do organu wyższego stopnia, np. zażalenie na bezczynność wójta w zakresie zezwolenia na wycinkę drzew wnosi się do samorządowego kolegium odwoławczego. Organ wyższego stopnia, po wpłynięciu zażalenia, zażąda akt postępowania i oceni, czy zażalenie jest uzasadnione, tzn. stwierdzi czy miała miejsce bezczynność lub przewlekłość. Jeżeli zażalenie zostanie uznane za zasadne, to organ ten wyznaczy termin załatwienia sprawy oraz zarządzi wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych tej sytuacji. Jeżeli wniesienie zażalenia nie odniesie skutku, obywatel ma możliwość wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego.